Polsko-ukraińska wystawa „Zabójstwo do przyjęcia” w Berlinie

W centrum Berlina w dniach 1 -19 września 2022 odbyła się polsko-ukraińska wystawa „Zabójstwo do przyjęcia”. Z dumą informujemy, że Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie – jako jedna z kluczowych galerii w Polsce – współtworzyła ten ważny, międzynarodowy projekt. „Zabójstwo do przyjęcia” zrealizowane zostało we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza i Instytutem Polskim w Berlinie oraz najważniejszymi, polskimi galeriami sztuki współczesnej. Projekt wsparło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wzięło w nim udział 37 ukraińskich i polskich artystów oraz artystek. Był to drugi projekt prezentujący sztukę ukraińską, jaki współtworzyliśmy w 2022 roku. W lipcu i sierpniu odbyła się u nas wystawa „Stan wyjątkowy”, prezentująca sztukę młodych twórców z Ukrainy.

O projekcie

Celem projektu „Zabójstwo do przyjęcia” było wyrażenie solidarności z Ukrainą w czasie rosyjskiej agresji oraz wsparcie ukraińskich artystów.

W dobie globalizacji i popkultury postrzeganie wojny ulega coraz większemu uproszczeniu, a głos osób nią dotkniętych rzadko dociera do masowego odbiorcy. Wystawa miała umożliwić wybrzmienie doświadczeń ukraińskich artystów – również tym wciąż pozostającym w samym centrum tragicznych wydarzeń. Stawiała również pytania o przyszłość Europy po napaści Rosji, uświadamiając odbiorcom, że wojna nie dotyczy jedynie Ukrainy, ale także ich samych.

Wystawa składała się z 19 prac stworzonych w polsko-ukraińskich parach przez 18 polskich i 19 ukraińskich artystów. Ich wykonywane wspólnie i w różnorodnych technikach, prace były prezentowane w Berlinie w dniach 1-19 września.

„Prace nad wystawą «Zabójstwo do przyjęcia» rozpoczęły się w pierwszych dniach rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Jej struktura zakładająca bliski kontakt osób z Ukrainy i z Polski odzwierciedla wspólne doświadczenie i pogłębioną wówczas solidarność – przybliżały ideę projektu kuratorki Anna Łazar i Lada Nakonechna. – W dialogu ukraińskich oraz polskich artystek i artystów powstało dwadzieścia nowych prac. Wypowiedzi są różnorodne, dokumentują między innymi reakcje na przemoc, zagrożenie, uchodźstwo, handel bronią, wolę walki o wolność, a także ekologię i gospodarkę zasobami. Są również przejawem autonomii języka sztuki i refleksji nad formalnymi zagadnieniami komunikatu w przestrzeni publicznej. Proces toczył się głównie on-line, osoby z Polski w większości miały świadomość, że ludzie, z którymi rozmawiają przebywali i nadal przebywają w bezpośrednim zagrożeniu życia. Wystawa «Zabójstwo do przyjęcia» to zatem nie tylko wypowiedź artystyczna, ale także dokument konkretnego czasu w historii Europy XXI wieku, czasu który został naznaczony rosyjską ludobójczą agresją”.

Dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza Barbara Schabowska podkreślała wartość i wagę inicjatywy: „Kiedy zaangażowanie w pomoc Ukrainie oraz zainteresowanie zachodniej opinii publicznej wojną wydają się słabnąć, wystawa będzie niedającym się przeoczyć przypomnieniem, wyraźnym i prostym znakiem ostrzegawczym. Ostrzegać nas będzie nie tylko przed naszą własną obojętnością, ale także przed złudnym poczuciem bezpieczeństwa – wojna jest o wiele bliżej, niż mogłoby się nam wydawać”.

Wraz z Instytutem Adama Mickiewicza wystawę współorganizowały: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Muzeum Sztuki w Łodzi, Galeria Arsenał w Białymstoku, Galeria Miejską Arsenał w Poznaniu, Galeria Labirynt w Lublinie, Gdańska Galeria Miejska, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Biuro Wystaw Artystycznych w Zielonej Górze oraz Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie. Projekt był współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Informacja o projekcie na portalu Culture.pl

Tekst kuratorski projektu

„Zabójstwo do przyjęcia” to cykl dzieł sztuki przeznaczonych do prezentacji na billboardach. Każda praca powstała z potrzeby mówienia o wojnie i wspierania Ukrainy w obliczu skierowanej w nią totalnej agresji militarnej Rosji. Polska solidaryzuje się z Ukrainą. Nasze kraje dzielą granicę. Przyjmujemy uchodźców i uchodźczynie z Ukrainy wraz z całym bagażem ich wojennych doświadczeń. Struktura niniejszego projektu odzwierciedla tę właśnie sąsiedzką solidarność.

Prace powstały w ukraińsko-polskich parach artystycznych przy wsparciu polskich instytucji działających w obszarze sztuki i kultury współczesnej. Efektem wspólnej refleksji jest świadectwo artystów i artystek znajdujących się w bezpośrednim niebezpieczeństwie, oraz tych przebywających w – teoretycznie – bezpieczniejszych miejscach. To także apel do osób spoza Ukrainy, aby przyjrzały się sobie, swoim reakcjom i działaniom podejmowanym w odpowiedzi na zbrodnie, jakie mają miejsce zaledwie kilka godzin jazdy samochodem od Polskiej granicy.

Konflikty zbrojne często są postrzegane poprzez pryzmat popkulturowych uproszczeń, co utrudnia zglobalizowanemu społeczeństwu zrozumienie osób dotkniętych wojną. Dlatego ważne jest, aby słuchać i nagłaśniać to, co mają do powiedzenia. Trwająca obecnie wojna zaważy na przyszłym kształcie świata. Agresja Rosji, której działania obejmują bombardowanie szpitali położniczych i egzekucje ludności cywilnej strzałami w tył głowy, ma na celu podporządkowanie sobie narodu, władz i terytorium Ukrainy.

Zakończenie tej wojny będzie miało kluczowe znaczenie dla przyszłości Europy i rodzi fundamentalne pytania o przyszłe sposoby sprawowania władzy i współistnienia w świecie. W obliczu brutalnej rosyjskiej agresji na Ukrainę ważne jest udzielanie pomocy i wsparcia, w tym informacji. Propaganda, fake newsy i jawne kłamstwa są odwiecznym elementem wojennej propagandy. Niniejsza wystawa jest odpowiedzią na ludobójcze działania Rosji w Ukrainie – ta wojna dotyczy nie tylko Ukrainy, ale również nas, Polaków.

Anna Łazar (PL) i Lada Nakonechna (UA-DE), kwiecień 2022

Artyści i artystki, którzy wzięli udział w projekcie:

Yana Bachynska (UA-PL) + Piotr Pauk (PL) Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie
Anatoliy Belov (UA) + Kacper Szalecki (PL) Galeria Arsenał w Białymstoku
Oleksandr Burlaka (UA) + Marcin Polak (PL) Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
David Chichkan (UA) + Karol Radziszewski (PL) Galeria Labirynt w Lublinie
Yaroslav Futymskyi (UA) + Ewa Zarzycka (PL) Gdańska Galeria Miejska
Zukentiy Horobiov (UA) + Anna Konik (PL) Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie
Alina Yakubenko (UA) + Bogdan Babenko (PL) Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie
Alevtina Kakhidze (UA) + Piotr Bosacki (PL) Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu
Lesia Khomenko (UA-PL) + Mikołaj Chylak (PL) Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
Nastia Teor (UA) + Kasia Hertz (PL) Gdańska Galeria Miejska
Katia Libkind (UA) + Max Skorwider (PL) Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu
Kateryna Lysovenko (UA-AT) + Monika Drożyńska (PL) Galeria BWA Zielona Góra
Daniil Nemyrovskyi (UA) Muzeum Sztuki w Łodzi
Denis Pankratov (UA) + Zuzanna Hertzberg (PL) Galeria Labirynt w Lublinie
Valentyna Petrova (UA-DE) + Lesia Pczołka (PL) Muzeum Sztuki w Łodzi
Nina Savenko (UA) + Ada Rączka (PL) Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie
Anna Scherbyna (UA-DE) + Liliana Zeic (PL) Muzeum Sztuki w Łodzi
Larisa Venediktova (UA) + Marek Wasilewski (PL) Galeria Arsenał w Białymstoku
Vova Vorotniov (UA) + Zbiok Czajkowski (PL) Galeria BWA Zielona Góra
Projekt graficzny: Uliana Bychenkova (UA-DE)